Kültür, İdari Sınırların Ötesindedir

This Too Shall Pass

  Bugünlerde Avrupa'da moda olan bir yazı dikkatimi çekti. Kiminin evinde duvarına astığı yahut göz önünde olmasını istediği bir yerlere yazdığı bir yazı. '' This Too Shall Pass...'' Çok basit bir tercümeyle '' Bu da geçer... '' anlamı taşıyor haliyle. Dikkate değer gördüğüm konuya gelecek olursak bu sözün tarihine inmekte fayda var. 

   İstanbul henüz fethedilmeden önce Konstantinopolis sokaklarından birinde bir evde '' και αυτό θα περάσει / ka' afto ta perasi okunuşuyla '' (bu da geçer) yazan bir yazıya rastlayabilirdiniz. Yahut bir Anadolu Rum'undan bu sözü duyabilirdiniz. İstanbul tarihi boyunca felaketlere , yangınlara bir çok doğal afetlere şahit olmuş bir şehir bunun yanında , uğruna savaşılan bir yer. Haliyle insanlar güzel sözlerle acıları unutmak ve geleceğe umutla bakmak istemiş olacaklar ki gözlerinin önünde bu sözü bir tablo gibi bulundurmuşlar. Söylemekte fayda var İstanbul ahalisinin kullandığı dil, yazımda yer alan Yunanca ifadeyle muhakkak gramer yönünden ve okunuş açısından farklılık taşıyordu ancak anlam aynıdır. 

  Bu söz kimi batı kaynaklarında ''this too shall pass'' ifadesi ile bir dörtlüğün içinde yer alırken altında anonim olduğu yazarken, kimi yerde ise Pers şiirinden alındığı, kaynak gösterilmeden ifade edilmiş.

Kazasker M. İzzet Efendi - İn niz beguzered

  İstanbul'un Türk hakimiyetine girmesi üzerine bu eski gelenek devam etmiş. Hatta bunun da ötesinde hattatlar ''Yâ Hû'' ilavesi ile sayısız tabloya bu sözleri nakşetmişler.

  İran etkisinde Farsça olarak yazılmış bu hat Kazasker Mustafa İzzet Efendi tarafından yazılmıştır.(این نیز بگذرد / ''İn niz beguzered'' olarak teleffuz edilebilir ) '' bu da geçer''  anlamı taşımaktadır. Mustafa İzzet Efendi, 19.yy hat sanatının önemli isimlerindendir. Bu alanda çok sayıda eseri vardır. Celî ta'lik hattında öne çıkmıştır.  

  Bizde bir çok hattat tarafından Türkçe olarak da yazılan bu yazı kalıbı Farsî olabileceği gibi gördüğü ilginin sebebini ise zihinlerin zaten alışık olduğu Rumî benzerlik oluşturur. Ortadoğu'ya ait kabul edilebilir ve muhakkak tüm çevresini etkilemiştir. 

İ .Hakkı Altunbezer - Bu da geçer yâ Hû

  

    Mustafa İzzet Efendi hattını anımsatan , solda yer alan hatta ise '' Bu da geçer yâ Hû '' Türkçe olarak , İsmail Hakkı Altunbezer tarafından yazılmıştır. 20.yy için de İsmail Hakkı Altunbezer'i bu alanda önemli bir isim kabul etmek yanlış olmaz. Güzel süslemelerinden dolayı  soyadı olarak aldığı Altunbezer'in tezhipli bir ''bu da geçer yâ Hû'' hattına aşağıda yer verilmiştir.  

  Son bir kaç yılda aynı anlama gelen bu sözleri Yunanca, Farsça, İngilizce ve Türkçe olarak gördüm. 

-  και αυτό θα περάσει 

- این نیز بگذرد

- This too shall pass

- بوده کچر یا هو / Bu da geçer yâ Hû

  Tahmin ediyorum ki çok daha farklı dillerde çok sayıda millet bu sözleri kullanıyordur. Dahası ise bizlerin bilmediği sayısız kelimeler, yaşayış örnekleri, tepkiler, nidalar farklı zihinlerde aynı anlamlara dönüşüyordur. 

  Tarih her zaman değişen zamanın ötesinde bir şeydir. Vakit biter ve bir yenisi başlar. Bir yılın ardından yeni bir sene başlar. Güzel ve kötü olan yaşanmışlıkların ardından, yeni zamanlara adım atıp da geriye bakıp söyleyeceğimiz tek söz bizim de ''Bu da geçer yâ Hû! '' olsun... 

  Güzel yarınlara...

İ. Hakkı Altunbezer - Bu da geçer yâ Hû

 

Yazı : Enes Ulukaya