Matrakçı'nın İstanbul Minyatürü |
Nurhan Atasoy Minyatür Anlatıyor |
Matrakçı Nasuh, 1520-1566 yıllarında hüküm sürmüş olan Kanuni
döneminde yaşamış ve matrak oyununu bulması dolayısıyla bu adla anılan kişi olarak karşımıza
çıkmaktadır. Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Matrakçı'dan bize kalan en
önemli şeyler arasında onun minyatürleri yer alır. Seferlere katılarak gördüğü bu yerlerde bitki
örtüsünü, ağaç çeşitlerini, hayvan tür ve çeşitlerini (örneğin bir minyatüründe
yer alan kuş çeşidinin tespit edilir nitelikte olması), önemli gördüğü imari yapıları, kaleleri, şehirlerin kuşbakışı olarak sanki
bir uydu yardımıyla çekilmiş gibi görünüşlerini, vs.
kendine has bir üslupla çizmiş ve bu minyatürler günümüze ulaşmıştır.
Ancak genellikle cadde ve sokaklara yer vermemiş ve gerçekte
boş olan bir yeri, bir meydanı çizimleriyle doldurmuştur. Keza kağıda
sığmadı diye İstanbul çiziminde bir yeri almış ve kağıdın üst köşesine
nakşetmiştir. Her eser gibi bunların da incelenirken dikkatli olunması, bir
haritadan ziyade sanat eseri olarak yapıldığı unutulmamalıdır. Matrakçı Nasuh'u görebileceğimiz,
çizilmiş bir minyatürün günümüze
ulaşmamış olması onun kişiliği üzerine
somut olarak bir şey bilmememiz anlamına gelebilir. Uzun yıllar sonra
Evliya Çelebi'nin kaleme aldığı Seyahatname adlı eseri incelendiğinde orada
yazanlarla Matrakçı'nın çizimleri birbiriyle örtüşmektedir. Kıyas yoluyla yapılan bu tür incelemeler bir
eserin değil iki eserin birden güvenilirliğini artırabilir. Kısacası Matrakçı Nasuh, zaman zaman anılması gereken tarihe katkı
sağlamış kişilerden biridir. İlgiyle ve
keyifle onu okuyabileceğimiz eserlerin yazılması şimdilik sadece bir temenniden
ibarettir.
Dolmabahçe Sarayı Sergi Salonu - Panel |
Yazı ve Fotoğraf : Enes Ulukaya