68. Yılında Hiroşima ve Nagazaki Faciası

Hirohito ve Prenses Nagako

       Japon İmparator Hirohito, Japon geleneksel yönetiminin değişmeye başladığı bir dönemde ve devletin en zor ve mücadele dolu dönemlerinde genç yaşıyla devletin başındadır. İyi bir eğitim alır, denizlerde bir filoyu tek başına yönetebilecek bilgiye sahip olduğu söylenir. Çok küçük yaşlarda Amerika , İngiltere ve Fransayı da gezdiği bilinmektedir.
        Japon İmparatorluğu'nda o zamana değin devam eden bir anlayış vardır. Kral  sarayındadır ve hiç çıkmadan yetişir , halk ile arasında ulaşılmaz ölçütler olduğundan olacak ; halk , yöneticisine üstün özellikler yüklemiştir ve büyük bir saygıyla yaklaşır. Osmanlı bir mutlakiyet olarak bir istisna olarak bu konuda kendini ortaya koyar. Bizde üstün görünüş ecnebi erkanına ve devletlere karşı olmuş , Padişahın kendi reayasına  insancıl bir yaklaşım  hiç bir zaman değişmemiştir.
     Hirohito, Kuzeni Prenses Nagako Kuni ile evlenmişti.  25 Aralık 1926'da babasının ölümü üstüne  tahta çıktı. Saltanatı 63 yıl sürdü bu zaman boyunca ikinci dünya savaşının en önemli tanıklarından oldu. Atom bombası atıldığında , tüm halkı onun emri ile her şeyi yapmaya hazır ve bir barış olacaksa da onun söyleyeceklerini bekliyordu. Ama o içten konuşma öncesinde yaşananlar çok acıydı . Yer Hiroşima ve zaman 68 yıl önce bugün yani 6 Ağustos 1945.

Hiroşima Uçuşu Öncesi 

       Atom bombası bir çok deneme ve çalışmadan sonra hazırlanmıştır. ABD'nin başında Truman sevineceği bir haber alır , pilot Paul Tibets seçilmiştir bu görev için. Annesinin adını verdiği ve ismini tarihe yazdıran uçak olan olan Enola Gay'i kullanıyordur. Uçağın ismindeki anne , oğluyla hep gurur duyacak mıdır bilinmez. İnsani güdülere sahip olan her birey bu acı duruma sessizce bakıp geçemez.
       Tibets uçuşa hazırdır ve önemli bir sorumluluk ve gururla yola çıktığına inanır. O zamana kadar dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak nitelendirilen Hiroşima semalarında Little Boy'u bırakır . Altmış bin kadar insanı bir anda yok etmeye yeter bu bomba. Sonrasında Nagazaki'ye atılacak olan Fat Man ise doksan bin insanı o an yok edecektir . Ölüm yıllarca devam edecektir fakat sürmekte olan bir savaş vardır.
       Hirohito direnmenin boşuna olduğunu anlar kayıtsız ve şartsız  teslim olduğunu bildirir. Öncesinde halkına bir konuşma yapan İmparator herkesi göz yaşına  boğmuş ve bütünüyle yaralanmış olan insanlığın nefes alması için en doğru kararı vermiştir. Japonya sonrasında yaptıkları ile ne kadar hızlı geliştiğini ve İmparatoruna sahip çıktığını güvenleri ile yıllar boyu gösterecektir. Paul Tibets ise görevini başarıyla tamamlamıştır.

Fat Man

Little Boy

Yazı: Enes Ulukaya

Continue reading →

Avrupa Sanatında Osmanlı ve Türk Saray Erkanı Kostümleri

17. yüzyıl , Fatih ile başlayan Bayezit , Yavuz , Kanuni ile devam eden yükselme ve büyümenin ; yerini eldekileri muhafazaya ve daha sonraları da müdaafaya bıraktığı bir dönemdir. Osmanlı'da bugün için üzerinde çık fazla durmamız gereken olaylar savaşlar ve fetihler dönemin osmanlı reayası ve uleması için olayı bizzat yaşadıklarından olacak İstanbul'un Fethi'ni bile yabancı kaynaklardan daha ayrıntılı öğrenmekteyiz. Buna benzer bir olaya yazılı kaynaklar kadar resmedilen eserlerde de rastlamaktayız. Resim hususunda dikket edilmesi gereken çok mühim bir nokta vardır . Minyatürler gerçeği büyük ölçüde yansıtmaktadır ve ciddi kaynaklardır . Rönesans Avrupa'da meydana gelen resim alanında değişme bir çok önemli ressamın Osmanlı sosyal hayatını '' Fon olarak '' resimlerinde kullanmaya itmiştir.
          Oryantalizm, çok iyi bilinmediği vakit bir kişi bir seyyah-ressamın tablosuna baktığında bir hamamda nü şekildeki insanları yada bir saray ortasındaki havuzda (hiç bir zaman padişahın yüzmek içi kullanmadığı ) resmedilmiş kadınlar gördüğünde bunu bir fotoğrafmış gibi değerlendirir ve gerçeğin böyle olduğunu sanır. Oryantalizmin inceliklerini Fransız ve İtalyan ressamları zamanın önemli merkezlerinden olan İstanbul'u da ziyaret etmişler ve gördükleri yerleri günümüzdeki gibi önlerine boyalarını ve çizecekleri manzarayı alarak resimlerini yapamazlar. Bunu onlar da bilir ki böyle bir hata yapmanın halk ve idare tarafından iyi karşılanmayacağını ve hatta ajan oldukları suçlamasına maruz kalacaklarını bilirler. Bir çok kimse iyi niyetle yabancı memleketleri resmetmez düşüncesi tüm dünyada hakimdir. Bu sebepten bir hamamı esas alacak olursak, ressamımız mekanın en fazla eskizini çizer ve bir hat yazısı varsa (Oryantalizmde hat ve desenler önemli yer tutar) onun çizimini yapar yahut gördüklerini sadece aklında kalanları ile ülkesine döndüğünde resmetmeye baslar. Eskizlere ise ülkesinde keyfince eklemeler yapar ve dikkat çekici olması için renkli duruş ve durumlar ekler.
        Bizim bakmamız gereken sanatsal yanıdır ; bunu bir belge olarak kullanmak ve yanlış ve yetkin olmayan düşüncelere alet ederek kullanmak yanlıştır. Minyatür meselesine dönecek olursak, Polonya'da bulunan ve saray erkanının bir çok kısmını çok belirgin olmamakla birlikte vazife isimleri ile birlikte tam boy çizimine rastladım. Sizlerle bir kaçını paylaşmak istedim :

Sultan İbrahim (1615-1648)

Kitabın ilk sayfasında Sultan İbrahim (1615-1648). 25 yaşında tahta çıkan Sultan İbrahim 8 yıl kadar devleti yönetmiş Osmanlı padişahıdır.

Kapı Ağası 

Bostancı Başı 

Doğancı Başı

Bostancı Başı, Enderunda padişaha çok yakındır ve öncelikle padişahın güvenliği ve sarak içinde hukuki kararların sonuçları uygulamakla vazifelidir.

Kapı Ağası, Haremde öncelikli olarak padişahın güvenliği ve aldığı kararların iletilmesinden sorumludur ve padişahın çok yakınındadır. 

Doğancı (Toğancı) Başı, padişahın avlarında bulunur. Vazifesi genelde babadan oğula  geçerek devam eder.

Yazı: Enes Ulukaya

Continue reading →

500. Senesinde Piri Reis

 


Bundan tam 500 sene öncesi yani 7 Nisan 1513 Piri Reis'in meşhur Dünya haritasını çizdiği gün olarak kabul ediliyor. Hint Deniz Seferi ile Seydi Ali Reis daha fazla ön plana çıkmıştır ama bizde pek anılmaz.
Kaynaklarda Gelibolu' da çizilmiş olduğuna rastladım. Piri Reis mühim bir denizcidir,

Piri Reis Haritası: Güney Amerika , Afrika kıyıları

 
    Piri Reis'in Dünya haritası hakkında söylenecek çok şey vardır. Öncelikle bizim fotoğrafta gördüğümüz harita , çizilmiş olan haritanın 1/6 ' sıdır ve keçi derisi üzerine çizilmiştir. Haritanın diğer bölümleri günümüzde mevcut değildir ve akıbeti hakkında söylenmiş olan tüm iddialar efsaneden ibarettir. Günümüzde bu harita Topkapı Sarayı'nda sergilenmektedir. Bu harita ''doğal olarak'' bir çok haritadan faydalanarak çizilmiştir.
 
    Kolomb'un Amerika' yı çizdiği bilinmekte fakat bu harita mevcut değildir ve Piri Reis in bu haritadan da faydalandığını düşündüğümüzden; Piri Reis Dünya haritası en eski ve kıymetli kaynaktır.
 
     Bu haritanın o tarihlerde oluşturulmuş olması tesadüf değildir. Osmanlı'ya baktığımız zaman denizcilikte ne yazık ki istenilen düzeyde olamadığı görülmektedir. Lakin Sultan I.Selim dönemi için bu geçerli değildir. Seydi Ali Reis , Piri Reis askeri başarılarla ön plana pek çıkmasalarda Türk coğrafyası açısından bu dönem için önemlidir. Kanuni döneminde dikkat çeken Barbaros Hayrettin Paşa ve Turgut Reis'de yine Yavuz sayesinde Osmanlı'da önemli bir denizci olmuştur. Yavuz dönemi (1512-1520) denizciliğimizin güçlendiği fakat Kanuni sonrasında tekrar eski seviyesine düştüğü bir zamandır.
 
    Piri Reis'in haritası çok fazla anıldığından bu haritanın gölgesinde kalan ve denizcilik adına yazılmış olan 16. yüzyılın en önemli eseri olan Piri Reis'in Kitab-ı Bahriye'si  ne yazık ki pek bilinmez ve okunmaz.

 Yazı: Enes Ulukaya

Continue reading →